یادداشت‌های محمدعلی فروغی، یکشنبه ۱۶ فروردین ۱۲۹۸: ناراحتی از خبرچینی سفیر ایران در فرانسه 

سرویس تاریخ «انتخاب»؛ در نوامبر ۱۹۱۸ قرارداد متارکه جنگ بین متفقین و آلمان و اندکی بعد متحدانش امضا می‌شود. متفقینِ پیروزشده، طبعا شرایط خود را به متحدین تحمیل می‌کردند. کنفرانس ورسای که برای جامعه بین‌الملل از اهمیت فوق‌العاده‌ای برخوردار است، در ژانویه ۱۹۱۹ آغاز می‌شود و با این‌که قرار نیست دول بی‌طرف در کنفرانس صلح نقشی داشته باشند. ایران به واسطه خسارات بسیاری که در جنگ دیده خود را با سایر دول بی‌طرف یکسان نمی‌پندارد... از همین رو در دسامبر ۱۹۱۸، هنگامی که دومین کابینه وثوق‌الدوله بر سر کار است، هیاتی به سرپرستی علیقلی‌خان انصاری (مشاورالممالک)، وزیر خارجه وقت، عازم پاریس می‌شود تا خواسته‌های ملی ایرانیان را در جامعه بین‌الملل مطرح سازد. اعضای دیگر این هیات عبارت‌اند از: محمدعلی فروغی (ذکاءالملک) رئیس دیوان عالی تمیز، سید ابوالقاسم‌خان انتظام‌الملک (عمید) رئیس کابینه وزارت خارجه، میرزا حسین خان معین‌الوزرا (علاء) وزیر سابق فواید عامه و تجارت، آدولف پرنی مستشار وزارت عدلیه و عبدالحسین مسعود انصاری پسر مشاورالممالک (به سمت منشی مخصوص هیات).

آن‌چه در پی می‌خوانید خاطرات روزنوشت محمدعلی فروغی یکشنبه ۱۶ فروردین ۱۲۹۸ است:

صبح مشغول کار و تهیه لوازم بیاناتی که مشاور [وزیر خارجه] باید در کنفرانس بکند (اگر مشاور را بطلبند) [بودم]. وقت ناهار امری غیرمترقب واقع شد و آن این بود که نواب [حسینقلی نواب وزیرمختار ایران در آلمان] بی‌خبر وارد شد. تعارفات بجا آوردیم. گفت: «شما را از آمدن خودم خبر نکردم برای آن‌که شما را به محظور نیندازم.» در صورتی که الان هم ما را به محظور انداخته است؛ خاصه این‌که ممتازالسلطنه [سفیر ایران در فرانسه] به محض این‌که خبردار شود به فرانسه‌ها و انگلیس‌ها خواهد گفت که «نواب از آلمان آمده و با حضرات بر ضد شما کنکاش می‌کند.» باری صحبت‌های مختلفه کردیم. چنین استنباط می‌کنم که نواب همان نواب سابق است با همان دیپلوماسی‌ها.

خلاصه عصر به مجلس پذیرایی مادام واله، که مادرزن دکتر کمبو است، رفتیم. مهربانی کردند. پیاده رفتم و پیاده آمدم. قدری خسته شدم اما خوب گردشی بود. شب بعد از شام با میرزا حسین‌خان [حسین علاء] و انتظام‌الملک [رئیس کابینه وزارت خارجه] و مسیو پرنی [مستشار وزارت عدلیه] صحبت کردیم. از حرف‌های مسیو پرنی کوک شدم و قدری تندی کردم، اما فاید ندارد. از یک طرف درد ما را نمی‌فهمد از طرف دیگر مغرض است. بعد بدون مسیو پرنی حرف زدیم و قدری میرزا حسین‌خان را تنبیه کردیم.

منبع: یادداشت‌های روزانه محمدعلی فروغی، به کوشش محمدافشین وفایی و پژمان فیروزبخش، تهران: سخن،‌ چاپ هفتم، ۱۳۹۸، ص ۹۱.